बाल दर्या वीर मध्ये आपले स्वागत आहे

'बाल दर्यावीर' हे नाव आपल्या आदरणीय भारतीय स्वातंत्र्यसैनिकांच्या नावावरून आले आहे. 'बाल' हे नाव 'बाल गंगाधर टिळक' या शब्दावरून घेतले आहे, जे शक्तीचे प्रतिनिधित्व करते, तर 'दर्या' म्हणजे समुद्र, जो शक्तीचे प्रतीक आहे. शिवाय, 'वीर' हे आपल्या दोन प्रतिष्ठित भारतीय महान दूरदर्शी, वीर सावरकर आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांना सन्मानित करते.

एका सर्कलमध्ये दोन प्रतिस्पर्धी एकमेकाच्या शरीराला लाठीचा स्पर्श करून गुण वसूल करतात. संरक्षण म्हटले की लाठी-काठीचा समावेश होतोच.लाठी फिरवताना जाड बाजू पुढच्या अंगास ठेवून फिरवतात; तर लठ मध्यभागी धरून फिरवण्याचा प्रघात आहे. लठाने हूल व फटका मारता येतो. तसेच हल्ला व बचाव एकाचवेळी करता येतात. लाठी अंगाभोवती न थांबू देता गरगर फिरवून एकातून एक अशी वर्तुळे निर्माण करण्यात खरे कौशल्य असते. ‘जंगमो’, ‘बगलमो’ अशी वर्तुळे असतात. सीधी व उलटी या दोन मूलभूत प्रकारांवर लाठीचे सत्तावीस हात बसवलेले आहेत. हल्ला चढवताना तिचे वार प्रतिपक्षाच्या वेगवेगळ्या अवयवांना लागतील, अशा चातुर्याने लाठीचे हात करता येतात. लाठी दोन्ही हातांनी फिरवता येणे आवश्यक असते.

या युद्धकलेचे स्वरूप प्रात्यक्षिकात्मक असेच अद्याप आहे. नव्वदच्या दशकांपर्यंत या कलेच्या स्पर्धा होत होत्या. त्यापूर्वी केवळ फरी गदका प्रकारात दोघा प्रतिस्पर्ध्यांत लढत व्हायची. त्याला नियमांची चौकट होती. आता पुन्हा नव्याने युद्धकलेतील प्रकारांना नियमांच्या चौकटीत बांधण्याची आवश्‍यकता निर्माण झाली आहे.